 |
 |
||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Archeologiczne niespodzianki w Bazylice trzebnickiej.
W minionym tygodniu w naszej świątyni rozpoczęły się długo oczekiwane prace związane z remontem ogrzewania. Odbywają się one w nawie głównej i polegają na zdjęciu posadzki w miejscu, w którym na co dzień stoją ławki oraz wybraniu ok. 30 cm warstwy ziemi. Ponieważ nasz kościół jest zabytkiem wysokiej klasy prace te muszą odbywać się pod nadzorem archeologicznym. Zadania tego podjęło się dwóch trzebnickich archeologów, panowie Witold Waniek ...
Archeologiczne niespodzianki w Bazylice trzebnickiej.
Pokaż więcej
Pokaż mniej
W minionym tygodniu w naszej świątyni rozpoczęły się długo oczekiwane prace związane z remontem ogrzewania. Odbywają się one w nawie głównej i polegają na zdjęciu posadzki w miejscu, w którym na co dzień stoją ławki oraz wybraniu ok. 30 cm warstwy ziemi. Ponieważ nasz kościół jest zabytkiem wysokiej klasy prace te muszą odbywać się pod nadzorem archeologicznym. Zadania tego podjęło się dwóch trzebnickich archeologów, panowie Witold Waniek i Aleksander Jędrzejczyk. W czasie prac naszym oczom ukazały się dwie ciekawe rzeczy; jedna, która potwierdza naszą dotychczasową wiedzę i druga, która jest całkowitym zaskoczeniem. Pierwsza sprawa to fundament średniowiecznej klatki schodowej prowadzącej na dawny chór zakonnic. Umiejscowiona jest dokładnie pośrodku nawy głównej. Dziś pierwotny chór zakonnic nie istnieje, ale warto kilka słów o nim wspomnieć. Kościół trzebnicki powstał początkiem XIII w. i jego budowa była związana z ufundowanym w 1202 r. przez Księcia Henryka Brodatego opactwem dla sprowadzonych z Bambergu mniszek benedyktyńskich. Prace nad wznoszeniem świątyni rozpoczęto najprawdopodobniej ok. 1208 r. i budowano etapami począwszy od tego miejsca gdzie dziś znajduje się główny ołtarz. W pierwszym etapie powstała krypta św. Bartłomieja, prezbiterium i boczne kaplice św. Jana (dzisiejsza kaplica adoracji) i św. Piotra w miejsce której stoi dziś o wiele większa gotycka kaplica Św. Jadwigi. W roku 1214 metropolita gnieźnieński Henryk Kietlicz poświęcił ukończone budowle. W tym samym roku w krypcie pochowano syna pary książęcej Konrada Kędzierzawego. W następnych etapach przystąpiono do budowy transeptu (nawy poprzecznej) i korpusu kościoła – nawy głównej i naw bocznych. Wtedy powstał wspomniany chór zakonny (empora). W takiej formie, w jakiej istniał w trzebnickim kościele był rzadko spotykany. Zbudowany był mniej więcej w połowie wysokości nawy głównej podparty przez środek filarami i sklepiony. Budowla ta rozpoczynała się w połowie nawy poprzecznej (przed dzisiejszymi schodami prezbiterium, których wtedy nie było) i kończyła się w połowie nawy głównej. Właśnie w tym miejscu znajdowała się spiralna klatka schodowa, której fragmenty podstawy możemy zobaczyć. Ponadto empora była dostępna bezpośrednio z klasztoru do którego prawdopodobne przejście było tam gdzie dziś znajduje się niewielka galeryjka z czarną kratą (naprzeciw ambony). W 1706 r. chór zakonnic opisywano w następujący sposób: Na górze po lewej są organy, a po środku naprzeciw chór, na którym panny siedzą zwykle w swoich stallach i śpiewają godziny kanonicze. Pod chórem panien jest najniższe sklepienie, gdzie po kamiennych schodkach schodzi się do piwnicy zwanej kryptą [...] pod chórem panien grzebane są panny zakonne (Zinkler 1940, s. 32, tłum. W. Kłodnicki). W roku 1680 cysterki przystępują do przebudowy kościoła w stylu barokowym. Inicjatorką barokizacji była Ksieni Katarzyna Krystyna Pawłowska z Wierzbna, której grób możemy odnaleźć przed konfesją Św. Jadwigi. Barokizacja przebiegała w kilku etapach. W czasie prac przystąpiono również do likwidacji średniowiecznego chóru zakonnic. Miało to miejsce w latach 1741 – 47. Wtedy wykonano kryptę , którą znamy dziś jako lapidarium a nawa główna uzyskała wygląd zbliżony do obecnego. Nowe miejsce modlitwy zakonnic urządzono w narożniku transeptu (ponad Grobem Św. Jadwigi) i tam znajduje się do dziś ciesząc oko piękną ażurową kratą wykonaną z drzewa orzechowego. Zadaniem tej kraty było osłanianie mniszek klasztoru klauzurowego przed spojrzeniami osób świeckich obecnych w kościele. Innym ważnym odkryciem dokonanym w czasie prac remontowych było odsłonięcie sklepienia nieznanej dotąd krypty, pochodzącej, jak się okazuje z okresu baroku. Umiejscowiona jest ona po prawej stronie nawy głównej (patrząc ku ołtarzowi) w okolicy ołtarza św. Bartłomieja i pierwszego segmentu ławek. Ponadto odkryto schodki prowadzące do wspominanej krypty. Odkrycie to wzbudziło wielkie zainteresowanie zarówno pracujących archeologów jak i gospodarzy świątyni. Postanowiono kryptę otworzyć, czego dokonano w miniony poniedziałek (28.02), w godzinach przedpołudniowych, w obecności Ks. Proboszcza Jerzego Olszówki, Ks. Stanisława Ożoga, Br. Marcina Wojtczaka, archeologów oraz panów Sylwestra Nowakowskiego i Marcina Mazurkiewicza – fotografów. Na miejsce przybył również burmistrz Trzebnicy, pan Marek Długozima. Oczom zebranych ukazała się krypta grzebalna o wymiarach ok. 2x2m. W krypcie znaleziono fragmenty desek z trumien osób tam pochowanych. Deski były bardzo spróchniałe a szczątki zmarłych uległy całkowitemu rozkładowi (łącznie z kośćmi). Znaleziono również w krypcie tabliczkę trumienną, z której na chwilę obecną dało się odczytać nazwisko mniszki klasztoru trzebnickiego – Benedykty Sokołoskiej (Sokołowskiej). W bibliotece, jaka pozostała po klasztorze cysterek zachowała się księga z ślubami zakonnic z XVII i XVIII w. Wśród nich znaleziono tekst ślubów siostry Benedykty, pisany po łacinie, który tutaj prezentujemy w tłumaczeniu: Ja, siostra Benedykta ponawiam moją profesję zakonną i ślubuję stałość w wieczystej klauzurze i przemianę obyczajów moich oraz posłuszeństwo wedle reguły świętego Ojca Benedykta opata, wobec Boga i wszystkich Świętych, których relikwie na tym miejscu się znajdują, które zwie się Zakonem Cysterskim w Trzebnicy zbudowanym na chwałę Najświętszej Maryi Panny i świętego Bartłomieja Apostoła, w obecności Wielebnego Ludwika, opata lubiąskiego i Wielebnej Benedykty, ksieni. Roku Pańskiego 1721 Dnia 19 października /tłum.: Ks. Emanuel Rus SDS, Br. Marcin Wojtczak SDS/ Niestety, nie mamy żadnych innych informacji dotyczących tej mniszki; kim była, skąd pochodziła i jaką pełniła funkcję w klasztorze. Na tekście ślubów istnieje dopisek, na którym widnieje m.in. jej imię i nazwisko (podpis?) ale dalsze informacje są nieczytelne. Miejmy nadzieję, że więcej szczegółów poznamy po konserwacji znalezionej płytki trumiennej, przede wszystkim datę narodzin i śmierci. Ponadto, według relacji archeologów, w krypcie znajdowały się trzy inne trumny, niestety nie jest możliwa identyfikacja pozostałych osób tam pochowanych. Trzebnicka bazylika kryje w sobie jeszcze wiele niespodzianek i zagadek do rozwikłania. Wypada nam podziękować Bogu, że dane jest nam żyć w tak ciekawym i czcigodnym miejscu. Br. Marcin Wojtczak SDS Wydrukowano w „Żniwie” – gazecie parafii Św. Bartłomieja Apostoła i Św. Jadwigi w Trzebnicy dnia 06.03.2011, nr 10/480 |
|||||||||||||||||||||||||
/
|
||
|
||
|
||
